Ο Σωκράτης μας έδωσε την πιο ισχυρή και κρίσιμη συμβουλή για την έναρξη του ταξιδιού μας στον κόσμο της αυτογνωσίας.
“Για να γνωρίσουμε τον εαυτό μας, πρέπει να αποδεχτούμε πως δεν τον γνωρίζουμε, και για να γνωρίσουμε τον κόσμο, πρέπει να αποδεχτούμε επίσης πως δεν τον γνωρίζουμε”.
Με λίγα λόγια πρέπει να παραμερίσουμε όλες τις πεποιθήσεις μας, τις προκαταλήψεις μας, αλλά κυρίως πρέπει να νικήσουμε τον εγωισμό μας, ο οποίος είναι ο χειρότερος σύμβουλος της μάθησης και παράλληλα ο χειρότερος εχθρός του εαυτού μας.
Σκοπός αυτού του θέματος λοιπόν, είναι να επαναλάβουμε μαζί τον διάλογο του Σωκράτη με τον Ευθύδημο, ο οποίος έλαβε χώρα στα “Απομνημονεύματα” και πιο συγκεκριμένα στο τέταρτο βιβλίο.
Στο 4.2.24 λοιπόν ο Σωκράτης ρωτά τον Ευθύδημο:
-Έχεις επισκεφθεί ποτέ το Μαντείο των Δελφών;
-Μια δυο φορές, απαντά εκείνος.
-Πρόσεξες μπαίνοντας μέσα, την επιγραφή που λέει “ΓΝΩΘΙΣΑΥΤΟΝ”;
-Το πρόσεξα.
-Όταν το είδες και μετά, τι από τα δύο έκανες; Φρόντισες να το εφαρμόσεις ή δεν προσπάθησες καθόλου να εμβαθύνεις στον εαυτό σου, ώστε να καταλάβεις ποιος είσαι;
-Καθόλου, μα τον Δία,
απάντησε ο Ευθύδημος και συνέχισε, λέγοντας,
δεν είμαι τόσο ανώριμος που να μην ξέρω ποιος είμαι. Υπέθεσα πως γνωρίζω ποιος είμαι. Άλλωστε είναι δυνατόν να μην γνωρίζω;
4.2.25
-Μήπως όμως, αυτό που γνωρίζεις είναι μονάχα το όνομα σου και τα εξωτερικά σου χαρακτηριστικά και αγνοείς τις πραγματικές δυνατότητες που βρίσκονται μέσα σου;
τον ρωτά ο Σωκράτης και συνεχίζει
Δεν θα έπρεπε να εξετάσεις τον εαυτό σου, ακριβώς όπως θα έκανες αν ήταν να αγοράσεις ένα άλογο; Εκτός από την εξωτερική του εμφάνιση δηλαδή, θα πρόσεχες και άλλα πράγματα, όπως είναι η υπακοή, η πειθαρχία, η φιλασθένεια, η δύναμη, η ταχύτητα. Θα ενδιαφερόσουν να μάθεις όλες τις επιδόσεις του αλόγου. Με τον ίδιο τρόπο κάποιος θα έπρεπε να θέλει να μάθει τις επιδόσεις του εαυτού του. Εντέλει, γνωρίζουμε ποιες είναι οι δικές μας δυνάμεις που κρύβουμε μέσα μας;
Και αυτό είναι ένα πολύ σημαντικό σημείο που ο κάθε άνθρωπος πρέπει να σταθεί. Διότι όλοι νομίζουμε πως γνωρίζουμε τον εαυτό μας, επειδή έχουμε ένα όνομα, μια ή περισσότερες ιδιότητες και μερικούς ρόλους. Όμως αυτά όλα αλλάζουν και στο τέλος αυτό που είμαστε, και έχει σημασία, είναι “αυτό που δεν αλλάζει”. Αυτό που πραγματικά “είμαστε” και όχι αυτό που “φαινόμαστε” ή αυτό που “κάνουμε”.
Για παράδειγμα, ας πάρουμε την περίπτωση ενός ναυαγού, που ναυάγησε σε ένα έρημο νησί. Στην κοσμική του ζωή ήταν ένας “δάσκαλος”, είχε ένα όνομα, ήταν φίλος κάποιων ανθρώπων και λοιπά. Πάνω στο νησί όμως, όλα αυτά δεν έχουν καμία σημασία. Εκεί έχει σημασία αυτό που έχει μείνει μέσα του. Οι ιδιότητες του εσωτερικού του εαυτού που ότι και να γίνει θα κουβαλά επάνω του. Οι αξίες του, οι αντοχές του, οι επιδόσεις του όπως είπε και ο Σωκράτης.
Αυτό είναι που έχει σημασία. Αυτό είναι που είμαστε. Αυτό που δεν αλλάζει. Αυτό που μας δίνει τη δυνατότητα των επιλογών μας. Αν δεν το αποδεχτούμε αυτό τότε θα ασχολούμαστε για πάντα με τα επιφανειακά και με το περιβάλλον μας. Με τα ρολάκια της ζωής και με τα πάρε δώσε της ύλης.
